Een telefoon die niet volgt wat je aan het doen bent. Geen advertenties meer over onderwerpen die je nog nooit hebt ingetikt, maar die je wel hebt besproken met een vriend of je partner. Weg van een muziek abonnement waarbij je playlist na het 8ste nummer overschakeld op AI gegenereerde content van ‘artiesten’ die je niet kent. Geen advertenties op je schermen. De regie terug over je gegevens en over je privacy.
Dat zijn zo’n beetje de beloftes van het ‘ontgooglen’: stoppen met de online diensten van Big Tech bedrijven zoals Google, Apple, Microsoft of Amazon. En die beloftes kloppen. Het is zeker niet gemakkelijk om met die diensten te stoppen. Je wilt immers niet die waardevolle contacten lijst, die belangrijke e-mail of dat foto-album van die epische vakantie kwijtraken. Maar waar stond het ookalweer? En dus blijf je maar aangehaakt. Ik schrijf er maar eens een paar artikelen over hoe je zoiets aanpakt, ontgooglen, wat het je kost en waarom het zo lastig is om te ‘ontgooglen’.
Wat kost ontgooglen?
Het ligt er helemaal aan hoeveel gegevens je hebt, maar in beginsel hoeft ontgooglen niet duur te zijn. Voor de prijs van een nieuwe telefoon (ca. €250,-), de kosten van een telefoonabonnement en een email abonnement van (bij schrijven) €12.99 per maand ben je al helemaal ontgoogled. Dan zijn je gegevens prive en heb je allemaal handige digitale diensten in je broekzak:
- Contact via signal of e-mail
- Kalender
- Internet bankieren
- Foto’s en camera
- Notitie app
- Wereldkaart met navigatie (zonder file informatie)
Het zal je vast al zijn opgevallen dat er in het lijstje een paar zaken missen: een webbrowser, Netflix, YouTube of een andere videodienst, sociale media, games. Zijn dat diensten waar je met veel plezier gebruik van maakt, dan moet je het afscheid daarvan optellen bij de kosten. Maargoed, waar heb je zo’n smartphone nou écht voor nodig?
- Contact met de overheid
- Bankieren
- Verzekeringen afsluiten en beheren
De rest kan offline en kies je je bank eropuit dan heb je alleen een telefoon nodig voor DigiD. Heb je last van FOMO, dan is er de optie van een ‘light variant’ van het ontgooglen. Je behoudt dan wel een aantal diensten van Big Tech, maar levert alleen privegegevens aan bij het gebruiken van die specifieke diensten. Maar dat is toch altijd zo? In mijn eigen ontgooglen kwam ik erachter dat dat helemaal niet zo is. De datahonger van tech bedrijven is doorgeschoten zonder dat je er erg in hebt en daar zijn ook nog eens verborgen kosten aan verbonden.
Ongoogelen of ontgoochelen?
Edward snowden heeft het al aangekaart, maar zijn lezing dat je bespioneerd wordt via je eigen apparaten is helaas correct. Als jouw apparaat met internet verbindt, dan verstuurt het gegevens naar andere computers. Veelal gebeurt dat automatisch en zonder dat je er erg in hebt. Welke gegevens er verstuurd worden? Wat noodzakelijk is, toch? En misschien wat gegevens voor advertenties, ofzo…
Ik heb een aantal privacy overeenkomsten gelezen en een tijdje meegekeken met het verkeer wat zoal over de lijn gaat. Wat blijkt? De spionage is ook gewoon doorgedrongen in je operating systeem en de apps die standaard op je apparaat staan geïnstalleerd.
Als je bijvoorbeeld je cookies niet weggooit en zo ingelogd blijft op socials, dan gaat een groot deel- zo niet alles- van je surfgedrag cc. Big Tech. Als je de Safari browser gebruikt wordt elke toetsaanslag in het zoekveld naar een Apple server ‘gerelayed’. Je e-mails staan onversleuteld in de cloud. Je iPhone maakt elke vijf seconden een scan, waarmee de contractie van al jouw 43 gelaatsspieren is uit te lezen. Je locatie wordt elke minuut gedeeld. En veel van die surveillance technieken worden verkocht als privacy features. Ondertussen heb je van doen met bedrijven die een omzet hebben die groter is dan het BBP van een gemiddeld land. Dus bijna niemand kan ze hierop terugfluiten.
Wil je van die 1984 situatie af, dan is je internet afsluiten jouw beste optie. Maar waarom doen die bedrijven dat eigenlijk?
Bizarre algoritmes en profielen
De motieven van Big-Tech zijn een onderwerp van speculatie en vooralsnog kun je eigenlijk alleen met zekerheid zeggen dat vooral de jaarcijfers ertoe doen. In het boek ‘The age of surveillance capitalism’ van Shoshana Zuboff wordt uit de doeken gedaan dat niet alleen het geld, maar ook de macht voor tech bedrijven een rol speelt. Dankzij de algoritmes en persoonlijke profielen die worden opgemaakt met de gegevens die je onbewust of onvrijwillig deelt met tech bedrijven, kan men niet alleen je gedrag voorspellen, maar dat gedrag blijkbaar ook aansturen.
De technologische distopie komt daarmee helaas nog niet tot een conclusie. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een gebrek aan privacy -zo kun je het resultaat van die verstandhouding met Big Tech wel noemen- allerlei psychologische bijwerkingen heeft voor individuen. Dus niet alleen het zitten achter een scherm, maar zelfs wat je met dat scherm aan het doen bent, kan je jouw gezondheid kosten. Of -misschien nog erger- jouw autonomie.
Persoonlijk spreekt een online profiel wat gekoppeld is aan interesses mij niet aan. Het zou maar gebeuren dat individuen die zich interesseren voor mensenrechten, klimaatverandering of de effectiviteit van medische behandelingen in het verdomhoekje komen te staan…
Een individuele afweging
Wil je uitproberen hoe het is om ‘ontgoogled’ van het internet gebruik te maken? Stel je browser dan in op de zoekmachine DuckDuckGo. Log uit bij al je social media accounts, want die zal je namelijk gaan verwijderen en maak een backup van de gegevens op je computer met behulp van een externe harde schijf. Leuk? Niet per se. De eerste weken (of zelfs maanden) van werken zonder clouddiensten zullen voelen alsof je opnieuw van een computer of telefoon gebruik moet leren maken.
Ontgooglen is niet makkelijk. Dat maakt dat het voor iedereen zijn eigen afweging is. De producten van Big Tech zijn namelijk wel heel erg goed. Ben je niet zo technologisch onderlegt, dan kan het passend zijn om zo min mogelijk van online diensten gebruik te maken, maar net zo goed kan het prettig zijn om gebruik te maken van intuitieve software zoals die van Apple. Wil je een beetje gemak wel inleveren voor je privacy en gebruik maken van de allerbeste software (want open-source software is echt beter dan het betaalde alternatief) dan kun je hier teruglezen hoe je start met een ontgooglede telefoon.